Viêm thanh khí quản truyền nhiễm ILT trên các giống gà thịt là một căn bệnh cực kỳ nguy hiểm do tốc độ lây lan nhanh và khó kiểm soát. Virus herpes là tác nhân chính gây bệnh cho gà thịt cũng như tất cả các loại gia cầm khác như gà lôi, gà tây, chim, ngỗng nhưng mức độ không nghiêm trọng bằng. Viêm thanh khí quản không truyền sang người tuy nhiên virus có thể bám lên quần áo, dụng cụ chăn nuôi và theo người chăm sóc gà lan sang các chuồng khác. Do vậy bài viết hôm nay sẽ thông tin đến các chủ nuôi về bệnh ILT và cách xử lý nhanh chóng nhất.
Mục Lục
Nguyên nhân, con đường lây truyền bệnh
Do virus thuộc nhóm Herpes gây ra. Virus này chỉ có 1 Serotype nhưng độc lực của virus lại khác nhau giữa các chủng phân lập được. Virus phát triển nhanh trong phôi gà, nhưng cũng bị tiêu diệt nhanh khi ở ngoài môi trường. Virus gây bệnh ILT là herpes virus khi xâm nhập vào vật chủ virus nhân lên nhanh chóng tại niêm mạc đường hô hấp trên (khí quản) gây hiện tượng khó thở, chảy nước mắt, nước mũi.
Virus chết rất nhanh trong điều kiện môi trường thông thường. Nhưng trong môi trường phân gà hay trong mô nhiễm bệnh virus có thể tồn tại tới 100 ngày. Khi ở nhiệt độ âm virus vẫn có thể tồn tại trong nhiều tháng. Có thể tiêu diệt virus bằng các chất sát trùng thông thường như Iod, foocmon, HCl . . .
Bệnh có thể truyền qua đường hô hấp (do hít thở), qua niêm mạc mắt vào xoang mắt rồi xuống đường hô hấp. Truyền qua các dụng cụ chăn nuôi bị nhiễm mầm bệnh. Truyền lây do nhập đàn mới đã bị nhiễm bệnh hoặc đàn cũ đã mang trùng lây qua. Bệnh hay xảy ra ở những đàn gà thả vườn, gà cảnh.
Triệu chứng viêm thanh khí quản truyền nhiễm
– Thời gian nung bệnh: Thời gian nung bệnh trong tự nhiên ở viêm thanh khí quản truyền nhiễm của gà từ 6 – 12 ngày sau khi virus xâm nhập. Khi gây bệnh trong khí quản thì chỉ còn 2 – 4 ngày.
– Virus gây bệnh ở thể cấp tính, đặc trưng bởi hiện tượng gà chảy nước mũi, có mủ, khó thở.
Lưu ý: Sau khi tiếp xúc với gà bệnh, thì sau 6-12 ngày triệu chứng hô hấp làm gà thở khó, thở khò khè lây lan rất nhanh trong bầy.
– Những triệu chứng chảy nước mắt nước mũi, kêu xao xác cũng xuất hiện.
– Gà kéo dài cổ ra để thở. Sau đó chết (do dịch nhầy tích tụ trong khí quản làm nghẹt thở).
– Da màu xanh tím (do thiếu oxy máu).
– Thời gian một ổ dịch từ khi bắt đầu có triệu chứng hô hấp, đến khi kết thúc khỏi bệnh kéo dài khoảng 2 tuần lễ. Tỷ lệ chết từ 10-50%.
– Gà đẻ giảm tỷ lệ từ 10-14% và sau khỏi bệnh mới trở lại bình thường.
– Gà khỏi bệnh có miễn dịch nhưng cũng có khoảng 2% mang trùng. Tiếp tục bài thải mầm bệnh ra ngoài 4-5 tuần sau khi khỏi bệnh. Đây cũng là nguyên nhân có thể gây tái nhiễm hoặc gây nhiễm cho đàn sau.
Bệnh tích của ILT
- Bệnh tích chỉ giới hạn trong khí quản. Loại trừ khi bệnh có kết hợp với vi khuẩn khác (CRD do Mycoplasma, E.coli, Tụ huyết trùng do Pasteurella v.v…)
- Ở giai đoạn mới của bệnh từ 1-3 ngày. Trên niêm mạc khí quản thấy viêm và xuất huyết đỏ. Trong ống khí quản mổ ra thấy dịch nhầy lẫn máu.
- Sau 4-7 ngày bệnh tích trên niêm mạc khí quản và thanh quản lớp tế bào biểu mô bong ra giống như chất bã đậu trắng vàng đóng thành cục dài, làm nghẹt đường hô hấp.
- Túi khí có thể bị viêm nếu như bệnh kéo dài và có ghép Mycoplasma hay E.coli.
- Nếu nhiễm phải chủng virus có độc lực yếu thì khí quản sung huyết màng kết mạc mắt, xoang mắt sưng do sung huyết
Chẩn đoán phân biệt
Cần dựa vào đặc điểm dịch tễ, triệu chứng lâm sàng, bệnh tích khi mổ khám để có kết luận chính xác và điều trị kịp thời. Bên cạnh đó có nhiều bệnh cùng mắc ở trên đường hô hấp của gà như CRD, CORYZA, ORT, Bệnh viêm phế quản truyền nhiễm IB… có biểu hiện tương tự với bệnh ILT nên phân biệt rõ để có hướng điều trị cho tốt nhất. Khó khăn trong kiểm soát ILT:
- ILT là bệnh rất khó phân biệt với các bệnh đường hô hấp khác.
- Lây lan qua nhà cung cấp con giống.
- Lây lan qua không khí.
- Lây qua thức ăn, nước uống, dụng cụ chăn nuôi.
- Lây qua quần áo, dày dép của người tiếp súc với mầm bệnh.
- Làm vaccine phòng bệnh không phải lúc nào cũng cho hiệu quả cao.
Phòng bệnh viêm thanh khí quản truyền nhiễm
– Quản lý đàn gà tốt, thực hiện an toàn sinh học, vệ sinh chuồng trại, phương tiện vận chuyển, thức ăn,… Nuôi theo nguyên tắc “cùng vào cùng ra” rất quan trọng, giúp phòng bệnh hiệu quả.
– Sử dụng một trong các loại vacxin: Medivac ILT, Intervet ILT phòng bệnh định kỳ giúp đàn gà tạo ra được miễn dịch chống lại mầm bệnh.
– Nâng cao sức đề kháng cho gà bằng các loại thuốc bổ, trợ sức trợ lực, vitamin giúp gà chống chịu lại với các yếu tố gây bệnh. Giảm thiểu các yếu tố bất lợi cho gà: mật độ chuồng nuôi hợp lý với từng lứa tuổi gà, nước uống đầy đủ, sử dụng men vi sinh trộn với chất độn chuồng để giảm thải khí độc trong chuồng nuôi, ….
Hướng dẫn chi tiết cách điều trị
Bệnh do virus gây ra nên vẫn chưa có thuốc đặc trị. Khi gà mắc bệnh nên điều trị theo hướng điều trị triệu chứng. Chống vi khuẩn kế phát, tăng cường sức đề kháng cho gà.
+ Điều trị triệu chứng: Sử dụng các thuốc hạ sốt, long đờm làm giãn phế quản Bromhexin, Anagin C, Prednisolone, …
+ Sử dụng kháng sinh chống vi khuẩn cơ hội: Enrofloxacin, Doxycilin, Oxytetracycline,…
+ Trộn cám hoặc pha nước uống các loại thuốc bổ như: Vitamin tổng hợp, đường Gluco KC; khoáng, acid amin thiết yếu. Đặc biệt kết hợp dùng thêm men tiêu hóa: Betain, HN-G7-AMAZYM, Men cao tỏi. Giúp nâng cao sức đề kháng cho gà.
Nên cách ly gà ốm với gà khỏe. Thường xuyên vệ sinh, sát trùng chuồng trại. Cùng nhập đàn, cùng xuất đàn. Tránh nuôi nhiều loại gà và lứa gà khác nhau trong một khu chăn nuôi để đảm bảo an toàn sinh học
Xử lý khi xảy ra dịch
Khi đàn gà có những dấu hiệu suy giảm sức khỏe ta cần tăng cường theo dõi để sớm tìm thấy những triệu chứng, bệnh tích điển hình. Đối với bệnh ILT ta cần chú ý tới các vết máu trên tường, lồng, mỏ gà. Khi phát hiện gà chết ta cần nhanh chóng mổ khám xác định nguyên nhân gây chết. Với bệnh ILT ta cần chú ý tới bệnh tích khí quản bị xuất huyết trầm trọng.
Bệnh ILT là bệnh do virus herpes nên không điều trị bằng kháng sinh. Do vậy trong một số trường hợp việc phá đàn hay bán loại là điều cần thiết. Khi phát hiện ILT trong trại ta cần cách ly tuyệt đối với các dãy chuồng khác. Do không thể sử dụng kháng sinh để điều trị nên để điều trị bệnh ILT ta cần sử dụng vaccine.
Chú ý: khi sử dụng vaccine để điều trị cần chú ý tới sức khỏe đàn gà xem có thể sử dụng được ngay hay không:
– Nếu tình trạng đàn gà mới bị giai đoạn đầu sức khỏe vẫn tốt ta có thể sử dụng ngay vaccine kết hợp tăng cường sức đề kháng.
– Nếu tình trạng sức khỏe đàn gà yếu ta cần sử dụng các chất long đờm, tăng sức đề kháng. Sau đó mới sử dụng vaccine. Tiếp tục theo dõi kết hợp tăng cường thuốc bổ và nâng cao sức đề kháng.
Sau khi đã xử lý bằng vaccine để loại bỏ một số gà nhiễm nặng ta cần sử dụng một số loại kháng sinh về đường hô hấp điều trị cũng như phòng kế phát như Doxy, Tiloxin . .
