Bò sữa hiện nay đang được rất nhiều người nông dân chọn nuôi để cải thiện kinh tế. Trong quá trình chăn nuôi, bò sữa sẽ xuất hiện một số bệnh. Mỗi một loại bệnh sẽ có những nguyên nhân, cách điều trị và phòng bệnh riêng. Nhưng một trong những bệnh đang khá phổ biến ở bò sữa chính là viêm móng. Đây là bệnh không gây nguy hiểm tới bò sữa nhưng ảnh hưởng nhiều tới lượng sữa. Nhiều hộ chăn nuôi không biết phương pháp phòng bệnh viêm móng ở bò sữa. Nếu vậy chủ nuôi đừng bỏ qua bài viết dưới đây để có những cách phòng bệnh đơn giản và hiệu quả.
Mục Lục
Bệnh viên móng ở bò sữa
Bệnh viêm móng xuất hiện ở bò sữa ngày một nhiều. Căn bệnh này đang gây ra khá nhiều đau đầu cho người chăn nuôi. Bạn đừng lo với phương pháp phòng bệnh sẽ giúp cho bò sữa trở nên khỏe mạnh, hạn chế nguy cơ mắc bệnh. Các biện pháp phòng bệnh này thường khá đơn giản, chủ chăn nuôi chỉ cần chú ý là có thể làm được. Một số biện pháp như vệ sinh chuồng, khẩu phần ăn,… Chỉ với những việc vô cùng nhỏ thôi bạn cũng giúp cho đàn bò sữa khỏe lên qua mỗi ngày.
Viêm móng là một bệnh thường gặp trong chăn nuôi bò. Bệnh không gây tử vong, nhưng làm giảm năng suất, sản lượng sữa, giảm hiệu quả kinh tế trong chăn nuôi.
Nguyên nhân của bệnh viêm móng
Hiện nay, phần lớn bò sữa được nuôi nhốt thường xuyên trong chuồng nền bằng xi măng hoặc bê tông nhám nên móng chân bò sữa bị bào mòn liên tục. Hơn nữa, đa số chuồng trại của hộ chăn nuôi có độ dốc kém và mỗi ngày phải xịt nước để dội phân, tắm rửa bò. Do đó, nền chuồng luôn bị ẩm ướt, có nhiều chỗ bị đọng nước. Đàn bò luôn đứng trên nền chuồng ẩm ướt nên móng chân của chúng bị mềm, chỗ nối giữa lớp da với thành móng dễ bị nứt, khe giữa hai móng bị viêm, phân nhét vào kẽ nứt này hoặc kẽ giữa hai móng chân. Đây là cơ hội tốt cho vi khuẩn trong phân bám trên nền chuồng, nhất là các vi khuẩn yếm khí gây viêm móng và hình thành ổ viêm có mủ.
Vết nứt ngày càng sâu, vi khuẩn tiếp tục xâm nhập và phát triển nên bệnh ngày càng trầm trọng. Khi vi khuẩn xâm nhập lên phía trên gây ra viêm khớp cổ chân, khớp gối rồi tiếp tục gậy viêm đa khớp rất khó điều trị. Ngoài ra, khi bò nằm do đau chân nhưng vẫn được vắt sữa, sữa rơi vãi trên nền chuồng tạo điều kiện cho vi khuẩn có hại phát triển nhanh. Thức ăn tinh rơi vải trên nền chuồng, vi khuẩn lên men sản sinh acid cũng gây hại thêm cho móng chân bò.
Ngoài ra, móng chân bò luôn chịu áp lực rất lớn khối lượng cơ thể khi đi đứng nên gây vỡ mạch máu nhỏ trong móng chân, vành móng, tạo điều kiện cho vi khuẩn đi lên phía trên gây viêm khớp.
Triệu chứng của bệnh viêm móng ở bò sữa
Bệnh thường xảy ra ở hai chân sau. Nếu nhẹ, bò vẫn đi lại nhưng chậm chạp, dáng đi khập khiễn, các chân bị đau thẳng đơ không gấp lại khi bước đi, sống lưng cong lên, bò đứng lên nằm xuống khó khăn, mệt mỏi, các cơ bắp thịt chân sau bị run, bò có trọng lượng càng lớn hiện tượng bị run càng rõ. Bệnh nặng bò ít đi lại, thích nằm, giảm ăn uống nên sản lượng sữa cũng như khả năng sinh sản giảm nhanh.
Nếu cả hai chân đều bị bệnh, con vật sẽ nằm không dậy được. Do nằm lâu con vật dễ bị trướng hơi dạ cỏ, liệt dạ cỏ hoặc bị loét toàn thân. Kiểm tra đế móng chân thấy lõm đều, dùng dao cạo vết lõm, có màu đen như than bùn nát, mùi thối đặc biệt; quan sát rõ ở giữa đế móng, thành móng bị nhô ra.
Biện pháp phòng bệnh viêm móng bò sữa
Cải thiện chuồng trại
– Nền chuồng phải có độ dốc khoảng 3 đến 5% hướng ra hai bên nền đất chung quanh; tráng xi măng ở những chỗ nền bị lõm, đọng nước, nhất là chỗ bò đứng.
– Có một khoảng nền đất cao ở gần chuồng, không bị đọng nước để bò đi lại vài giờ trong ngày sau khi vắt sữa. Bò được đi lại nhiều dưới ánh nắng mặt trời giúp cơ thể hấp thu canxi hiệu quả, làm cho móng chân và cẳng chân được khỏe mạnh, vững chắc hơn.
– Nên sử dụng đệm lót cao su chỗ bò nằm hoặc xây chuồng theo kiểu đi lại tự do, có chỗ ăn riêng, chỗ vắt sữa riêng, chỗ nằm riêng. Dùng cát hoặc mùn cưa đổ vào khu vực dành cho bò nằm nhằm làm giảm bớt thời gian bò phải đứng trên nền xi măng cứng.
– Vệ sinh chuồng trại bằng các chất sát trùng hoặc bằng vôi bột, định kỳ 7 – 10 ngày một lần.
– Cần trang bị thêm hệ thống quạt trong chuồng để làm khô nhanh nền chuồng, đồng thời làm mát tiểu khí hậu chuồng nuôi. Nền chuồng khô ráo, sạch sẽ hạn chế sự phát triển của vi sinh vật. Nên hốt phân khô trước, rửa nước sau để làm giảm ẩm độ trong chuồng.
– Các trang trại lớn cần xây thêm hố ngâm chân có chứa CuSO4 giúp sát trùng chân móng và làm cho móng bò bền chắc hơn.
Cung cấp thêm các chất cần thiết cho bò sữa
Cho bò ăn khẩu phần thức ăn TMR để hạn chế việc chuyển đột ngột từ thức ăn thô sang thức ăn tinh. Điều này làm tăng lượng acid lactic ngấm vào máu gây độc. Đây là một nguyên nhân gây ra bệnh đau móng trên bò.
Có thể làm tăng độ bền chắc của móng chân và lớp da chung quanh móng. Bằng cách bổ sung vào thức ăn của bò các loại vitamin như biotin, B3, A, C và kẽm. Trong đó, Biotin (vitamin H) giúp tổng hợp chất keratin. Đây là chất làm cho móng chân cứng, ngăn ngừa các tổn thương ở móng chân. Vitamin B3 (niacin hay nicotinamide) giúp ngăn ngừa da bị khô. Qua đó giúp da bám chắc vào móng, ngăn chặn sự xâm nhập các vi khuẩn có hại.
Vitamin A duy trì tốt hệ thống xương, giúp lớp biểu bì da phát triển tốt và bám chặt vào móng chân. Điều này giúp ngăn chặn sự xâm nhập vi khuẩn có hại vào móng chân; Vitamin C tăng sức đề kháng bệnh; Zn (kẽm) vì thiếu kẽm gây sừng hóa da, lông (paraketosis). Da bị dầy lên và nứt nẻ, da không bám chắc vào vành móng. Các vết nứt này là nơi vi khuẩn xâm nhập vào gây ra viêm mủ trên móng. Có thể bổ sung thêm Mn (mangan) nhằm giảm sự yếu chân. Ngoài ra khẩu phần bò sữa phải đầy đủ canxi để bộ xương vững chắc.
– Định kỳ hàng năm gọt móng cho bò.
Cách điều trị bệnh
Móng chân bị viêm (người chăn nuôi thường gọi là hà ăn chân) thì phần móng thường bị khuyết (lõm). Có khi xuất huyết hoặc mưng mủ nên có màu nâu, đen. Bò đi lại khập khiểng, đứng lên nằm xuống khó khăn. Phần sống lưng bị võng xuống khi viêm móng nặng ở 2 chân sau. Trong trường hợp này phải gọt móng cho bò. Gọt sạch chỗ bị viêm, nạo hết tổ chức bị hoại tử. Đáy móng cắt gọt thật bằng phẳng để không còn lồi lõm. Sau đó bôi cồn lốt 5% lên chỗ bị bệnh. Sau đó cho bò mang guốc để tránh bị phân nhét vào. Nếu không có guốc, nhốt bò bệnh ở một chỗ riêng, lót rơm khô và thay rơm thường xuyên.
Trong thời gian điều trị chuồng nuôi phải sạch sẽ, không để tích tụ phân, nước tiểu trên nền chuồng. Trong trường hợp bệnh nặng, bò có biểu hiện triệu chứng toàn thân như sốt, bỏ ăn. Chúng ta cần phải điều trị toàn thân bằng tiêm kháng sinh (pen-strep, lincomycin, gentamycin). Sau đó kết hợp thuốc giảm đau (analgine), giảm viêm (dexa). Đồng thời ngâm móng chân bò trong CuSO4 5% mỗi ngày khoảng 5 – 10 phút. Tuy nhiên, khi điều trị bằng kháng sinh thì người chăn nuôi phải vắt bỏ sữa.
